Op 24 februari 2023 heeft de parlementaire enquêtecommissie Aardgaswinning Groningen het rapport Groningers boven Gas gepresenteerd. Het commissierapport laat zien dat 60 jaar gaswinning in Groningen ons land weliswaar veel welvaart heeft gebracht, maar bovenal dat de mensen in het gaswinningsgebied hier onevenredig de lasten van hebben moeten dragen. De Rijksoverheid en de oliemaatschappijen hebben structureel de belangen van omwonenden genegeerd.

Ondanks eerdere kabinetsmaatregelen, zoals het besluit uit 2018 om de gaswinning te beëindigen en de schadeafhandeling en versterking in overheidshanden te brengen, hebben veel bewoners nog steeds last van trage procedures, gevoelens van onveiligheid, sociale ontwrichting en een overheid die niet naast, maar tegenover hen lijkt te staan. Mensen in het gaswinningsgebied hebben jarenlang moeten strijden om hun gelijk te krijgen en hun recht te halen.

Het kabinet biedt daarom excuses aan, aan alle gedupeerden, voor wie de gaswinning en de afhandeling van de gevolgen tot fysieke, mentale en sociale schade heeft geleid en tot gevoelens van angst, stress en onveiligheid. Het kabinet wil niet alleen leren van de fouten die zijn gemaakt, maar wil deze ook rechtzetten. Daarvoor neemt het kabinet 50 concrete maatregelen en legt daarom in de wet vast dat het jaarlijks over de voortgang verantwoording aflegt in een Staat van Groningen en elke zes maanden hierover praat in de regio. Het kabinet werkt niet alleen aan herstel van gebouwen, maar ook aan herstel van de sociale gevolgen van de gaswinning, aan meer leefbaarheid, kansengelijkheid, duurzame groei, en daarmee, uiteindelijk, aan herstel van vertrouwen.

De 50 maatregelen zijn beschreven in 6 hoofdstukken:

• 0 Ten eerste

Groningen zonder gaswinning

• 1 Bouwen aan herstel

Verbeteren van schadeherstel & versterking

• 2 Bouwen aan sociaal en mentaal welzijn

Herstel van de sociale gevolgen van de gaswinning, het

versterken van de leefbaarheid en vergroten van kansengelijkheid

• 3 Bouwen aan economisch perspectief

Inzet op een generatielange agenda voor duurzame economische groei

• 4 Bouwen aan de overheid

Een betere overheid in dienst van de samenleving

• Tot slot

Een nieuw begin: bouwen aan vertrouwen

Naar aanleiding van de parlementaire enquête hebben de Groningse raden en staten begin dit jaar de samenwerking met elkaar gezocht in een werkgroep ad-hoc. Deze werkgroep bestaat uit twee vertegenwoordigers per raad en ondersteuning van de Groningse griffiers.

Dat is het feitelijke begin van Nij Begun. 

Op 11 oktober 2023 hebben de Groningse griffiers namens de Groningse raden en staten de raden van Aa en Hunze, Noordenveld en Tynaarlo uitgenodigd om deel te nemen aan de overleggroep Nij Begun. Kanttekening is dat als wij te veel als Noord-Drenthe opereren wij de aansluiting of samenhang met Groningen verliezen. Daarnaast is het, gelet op alle aandacht en inzet voor Groningen, van belang dat de Noord-Drentse raden niet uit het zicht verdwijnen of misschien nog niet voldoende in beeld zijn in ‘Den Haag’. In Noord-Drents verband is vervolgens een programmamanager aangesteld. Dat is Yvonne Bleize, tot voor kort manager in de gemeente Tynaarlo. Zij coördineert in opdracht van de drie gemeenten Aa en Hunze, Noordenveld en Tynaarlo alles wat te maken heeft met de (financiële) compensatie rondom de gaswinning voor Noord-Drenthe.

De raden en staten in Groningen hebben aangegeven dat het van belang is dat er een duidelijke ‘governance’ komt voor Nij Begun. Dus; wie gaat waar over? De raden en provinciale staten in Groningen hebben daarom in 2023 het Regioberaad in het leven geroepen met daarin vertegenwoordigers uit alle raden (twee raadsleden per raad). Begin 2024 ontstond de wens om de samenwerking in het Regioberaad te formaliseren via een lichte samenwerkingsvorm. Dit werd de ‘Gemeenschappelijke regeling ter bevordering democratische verankering raden en staten bij implementatie en uitvoering Nij Begun’. Dit voorjaar hebben alle Groningse raden en staten hiermee ingestemd. Het Regioberaad heeft daarmee een formele status.

Eind 2023 kwam het verzoek vanuit het Regioberaad aan de drie Drentse gemeenten om ook deel te nemen aan het Regioberaad, immers ook wij maken deel uit van Nij Begun. In eerste instantie werd in Drenthe besloten om dit niet te doen omdat de problematiek in Groningen van een andere orde is dan in Drenthe. Met name op het gebied van de versterking en de vele compensatieregelingen. Bovendien kent Groningen een veel langere en complexe historie op dit gebied. Wel werden in de drie Noord-Drentse gemeentes Klankbordgroepen opgericht. Deze vertegenwoordiging uit de raad wordt regelmatig bijgepraat door de eigen burgemeester. De leden van de klankbordgroepen Aa en Hunze, Noordenveld en Tynaarlo waren het unaniem eens dat het aansluiten bij het Regioberaad wenselijk is. Daarbij heeft het de sterke voorkeur om hierin één lijn te trekken als Noord-Drentse gemeenten. Het Regioberaad is georganiseerd middels een gemeenschappelijke regeling (lichte versie).

Inmiddels zijn de doelen voor de sociale agenda geformuleerd en in onze raad besproken. Voor de economische agenda zijn concept doelen geformuleerd welke op 26 november 2024 in de klankbordgroep van Tynaarlo zijn besproken.

Als u in of aan uw woning schade heeft dan kan u dat melden bij het Instituut Mijnbouwschade Groningen via schadedoormijnbouw.nl. Er zijn ook isolatiemaatregelen mogelijk. Maar ook alle andere inwoners zullen veranderingen gaan merken. De sociale en economische agenda moeten op langere termijn de welvaart van onze regio verbeteren. 

Namens de raad van Tynaarlo maakt Jan de Jonge deel uit van de klankbordgroep Nij Begun in de gemeente Tynaarlo.